O Toruniu

Piękny nadwiślański gród, od stuleci zwany dumnie „Królową Wisły” – miasto Mikołaja Kopernika, Adama Freitaga, Samuela Bogumiła Lindego, Fryderyka Skarbka i innych wielkich. To reprezentacyjne miasto i samorządowa stolica województwa kujawsko-pomorskiego. Toruń wyróżnia się wśród miast urodą, bogactwem i wysoką rangą artystyczną dziedzictwa kulturowego, burzliwą historią, a także wyjątkowym położeniem; od północnej strony leży na Ziemi Chełmińskiej (należącej do Pomorza), od południa na Kujawach, otoczony jest bujną zielenią licznych parków i lasów, od wschodu zaś sąsiaduje ze znowu odmienną kulturowo i historycznie Ziemią Dobrzyńską.  
Jego obecne piękno i tradycję tworzyły burzliwe osiemsetletnie dzieje oraz twórcze umysły i talenty wybitnych Torunian oraz wielu przybyszów z całej Europy, przygarniętych przez słynące z tolerancji miasto. Toruń, dawne emporium hanzeatyckie, szczyci się imponującą architekturą ratuszy, kościołów, kamienic i bram, zabytkami ruchomymi będącymi dziełami sztuki artystycznej wysokiej próby oraz bogatym dziedzictwem kultury niematerialnej, tworzonej zwłaszcza w okresie przedrozbiorowym, w dobie mieszczańskiej Respublicae Thorunensis.

Warto przyjechać tu o każdej porze – latem, zimą, za dnia i nocą, gdy iluminowane zabytki dodają mu niepowtarzalnego uroku. Każda ulica i plac Średniowiecznego Zespołu Miejskiego wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO posiadają swoistą atmosferę: Rynek Staromiejski z monumentalnym gotycko-renesansowym Ratuszem Staromiejskim, Dworem Artusa czy kościołem Mariackim, Trakt Królewski z górującą i monumentalną Katedrą Świętojańską, reprezentacyjna i zawsze gwarna ul. Szeroka, urokliwa ul. Rabiańska, Ciasna, tajemnicze zaułki przy Krzywej Wieży czy nadwiślańska promenada w miejscu dawnego portu - Bulwar Filadelfijski.

Historycznym centrum Torunia, mieszczącym wszystkie najcenniejsze zabytki i większość atrakcji turystycznych, jest obszar Średniowiecznego Zespołu Miejskiego objęty wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO składający się z historycznych dzielnic: Starego Miasta, Nowego Miasto i terenu zamku krzyżackiego; całość otoczona jest pierścieniem parków (plant), założonych w miejscu rozebranych w okresie międzywojennym barokowych fortyfikacji bastionowych.
Na zachód od niego leży Bydgoskie Przedmieście, dawna ekskluzywna dzielnica zbudowana dla mieszczaństwa wyższych warstw w okresie zaboru pruskiego, o zabudowie przeważnie z końca XIX w. i przełomu XIX/XX w. W południowej części tej dzielnicy znajduje się obszerny, najstarszy w Toruniu park miejski, a także Ogród Zoobotaniczny.
Dalej na północny-zachód znajdują się Bielany z miasteczkiem uniwersyteckim, zabytkowymi zabudowaniami stacji wodociągowej, zespołem klasztorno-kościelnym oo. Redemptorystów i sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
Na wchodzie ze Średniowiecznym Zespołem Miejskim sąsiaduje mające również średniowieczny rodowód Przedmieście św. Katarzyny z m.in. wyjątkowymi kamienicami eklektycznymi, secesyjnymi, neogotyckimi, neorenesansowymi, militarną zabudową obiektów Twierdzy Toruń oraz monumentalnym kościołem św. Katarzyny. Przedmieście to w obecnej formie powstało w końcu XIX w. jako dzielnica reprezentacyjno-wojskowa.
Dalej na wschód rozciąga się - także mające średniowieczne korzenie - Przedmieście św. Jakuba (Jakubskie), a dalej za nim dwie największe dzielnice mieszkaniowe - blokowiska Rubinkowo oraz Na Skarpie, liczące łącznie ponad 60 tys. mieszkańców.
Atrakcje turystyczne godne większej uwagi znajdują się na Kaszczorku (gotycki kościół Podwyższenia Krzyża Św. oraz Park Etnograficzny), Barbarce (średniowieczne miejsce kultu religijnego, historyczna osada leśna), Podgórzu i Kępie Bazarowej (renesansowy zespół klasztorno-kościelny Reformatów, ruiny średniowiecznego zamku Dybów starostów królewskich, punkt widokowy na niepowtarzalną nadwiślańską panoramę historycznego Torunia).
Niewątpliwą i wielką atrakcją Torunia jest ogromny zespół XIX-wiecznej Twierdzy Toruń, składający się z ok. 150 różnych obiektów (w tym 15 dużych fortów artyleryjskich) rozmieszczonych w każdej dzielnicy miasta. Pochodzi z okresu przynależności Torunia do Królestwa Pruskiego i był wtedy zaliczany do twierdz I stopnia w całym państwie, jednoczesnie jedną z największych twierdz obronnych ówczesnej Europy.

Mikołaj Kopernik - wielki toruniani i jeden z symboli tego miasta, doczekał się swojego pomnika w 1853 r., chociaż najstarsza materialna forma upamiętnienia go pochodzi w Toruniu z ok. 1580 r.

 

Wiele tajemniczych i romantycznych miejsc i zaułków w Toruniu robi jeszcze bardziej niecodzienne wrażenie wieczorową porą iluminacji.

 

W Toruniu dominuje gotyk, co nie znaczy, że nie ma tu doskonałych przykładów architektury renesansowe, barokowej.